Wielu właścicieli nieruchomości nie wie, że w przypadku sprzedaży gruntu, może obowiązywać opłata planistyczna. Jest ona związana ze zmianą miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i możliwością związanego z tą zmianą wzrostu wartości nieruchomości.
Obowiązek opłacenia tzw. renty planistycznej wynika z Ustawy o planowaniu o zagospodarowaniu przestrzennym. Jest to jednorazowa opłata na rzecz gminy, którą ponieść musi sprzedający nieruchomość, jeśli w ciągu ostatnich 5 lat nastąpiła zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru, na którym położona jest nieruchomość lub jeśli planu wcześniej nie było, a teraz został przez gminę uchwalony.
Samo uchwalenie lub zmiana MPZP jeszcze nie powoduje powstania obowiązku wniesienia opłaty planistycznej. Obowiązek ten powstaje, jeśli w wyniku zmiany planu miejscowego wartość nieruchomości wzrosła. Zazwyczaj ma to miejsce, kiedy na mocy nowego planu zagospodarowania przestrzennego, zmianie ulega przeznaczenie terenu, np. z gruntu rolnego na teren przeznaczonym pod budownictwo mieszkaniowe lub przemysłowe. Wartość gruntu powinna zostać wyceniona przez specjalistę w tym zakresie, ponieważ będzie stanowić podstawę do obliczenia wysokości opłaty. Opłata planistyczna nakładana jest w drodze decyzji administracyjnej i maksymalnie może wynosić 30 proc. wzrostu wartości nieruchomości. Zazwyczaj jednak stanowi od 1 do 3 proc. różnicy ceny nieruchomości przed i po zmianie lub uchwaleniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Stawka musi zostać określona w uchwale rady gminy dotyczącej planu zagospodarowania. W przypadku, gdy w uchwale zabrakło zapisów dotyczących stawki opłaty planistycznej, nie może ona zostać pobrana.
Są jeszcze inne sytuacje, w których można uniknąć opłaty planistycznej. Obowiązuje ona tylko w przypadku, gdy sprzedaż nieruchomości ma miejsce w ciągu 5 lat od daty zmiany lub uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Po upływie tego czasu gmina nie może już jej naliczać. Ponadto w wyniku zmian wprowadzonych w planie zagospodarowania przestrzennego musi nastąpić wzrost wartości nieruchomości, którą właściciel sprzedaje. Jeśli wartość gruntu wzrosła z innych przyczyn – opłata również nie może zostać naliczona. Opłata planistyczna nie dotyczy też rolników, jeśli nieodpłatnie przekażą własność nieruchomości swojemu następcy w rozumieniu przepisów. Należy pamiętać, że opłata planistyczna powinna zostać uiszczona przez zbywającego nieruchomość. Warto więc przed sprzedażą gruntu zwrócić się do wójta lub burmistrza o wydanie decyzji dotyczącej wysokości opłaty planistycznej, aby uwzględnić ten dodatkowy koszt w cenie nieruchomości.