Aby korzystać z danej nieruchomości, a nawet móc ją rozbudowywać, nie trzeba być jej właścicielem. Formą prawną, która pozwala Ci czerpać korzyści i dysponować nieruchomością mimo braku praw własności, jest użytkowanie wieczyste. Co warto o nim wiedzieć? Czy to w ogóle się opłaca?

Co to jest użytkowanie wieczyste?

W ramach użytkowania wieczystego uzyskuje się prawo do dysponowania nieruchomością, używania jej i czerpania korzyści, mimo że nie jest się jej właścicielem. Co więcej, można nawet odsprzedać prawo użytkowania wieczystego. Poza tym dzięki nieruchomości da się osiągać korzyści majątkowe, np. z tytułu wynajmu czy opłat za korzystanie z niej. Użytkowanie wieczyste ma zastosowanie zarówno w przypadku celów mieszkaniowych, jak i komercyjnych. Zostało wprowadzone w 1961 roku, a na jego podstawie uzyskuje się prawo do korzystania przez 99 lat z gruntu, który należy do Skarbu Państwa, powiatu, gminy czy województwa. Możliwe, że użytkowanie wieczyste będzie obowiązywać krócej, ale nie mniej niż przez 40 lat.

Co po użytkowaniu wieczystym? Ile to kosztuje?

Jeśli minie wspomniany okres, nie oznacza to, że trzeba opuścić dany grunt. Można złożyć wniosek do właściciela o dalsze korzystanie z niego. Zazwyczaj odpowiedź będzie pozytywna – poza przypadkami, w których w danej lokalizacji planowana jest jakaś inwestycja.

Użytkowanie wieczyste nie jest bezpłatne. Początkowo trzeba zapłacić od 15 do 25% wartości danej nieruchomości. Do tego dochodzą roczne opłaty, które wynoszą od 0,3 do 3% ceny rynkowej. Zatem po pewnym okresie użytkowania koszty mogą nawet przekroczyć wartość gruntu.

Użytkowanie wieczyste a własność – jakie są różnice?

W pierwszym przypadku można korzystać z danego gruntu przez ustalony okres, a w drugim – bezterminowo. Co ciekawe, nawet użytkowanie wieczyste można dziedziczyć, ale to nie oznacza, że wówczas wydłuża się automatycznie jego okres. Jeśli grunt stanowi własność, można nią dowolnie rozporządzać. W przypadku użytkowania wieczystego obowiązują ograniczenia, a możliwe nawet, że umowa zostanie wypowiedziana. Własność odnosi się nie tylko do działek, ale również innych nieruchomości – mieszkań czy domów. Natomiast użytkowanie wieczyste ma zastosowanie wyłącznie w przypadku gruntów.

Czy da się przekształcić użytkowanie wieczyste we własność?

Taka możliwość istnieje od 2019 roku, a skorzystało z tego już około 2,5 mln Polaków. Wiąże się to z kosztem, który wynosi tyle, ile dotychczasowa opłata roczna za użytkowanie wieczyste. Trzeba ją uiszczać przez 20 lat, a termin zapłaty przypada corocznie na 31 marca. Jeśli grunt należy do Skarbu Państwa, opłaty można dokonać jednorazowo.

W pewnych przypadkach możliwe jest skorzystanie z bonifikaty wynoszącej 99% – płaci się tylko 1%. Przysługuje osobom, które są właścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub lokali mieszkalnych służących wyłącznie zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych tych osób. Muszą one spełniać jeden z warunków:

• są inwalidami wojennymi i wojskowymi;
• są kombatantami lub ofiarami represji wojennych i okresu powojennego;
• mają do 18 lat i stwierdzono u nich ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu;
• są członkami rodzin wielodzietnych;
• są osobami, w stosunku do których orzeczono niepełnosprawność w stopniu umiarkowanym lub znacznym.

Aby skorzystać z bonifikaty, trzeba złożyć wniosek o przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo własności.